Linkshttps://www.facebook.com/groups/1230973066922364/

Monday, May 16, 2016

Dmitri Shostakovich (1906-1975)




Ντμίτρι Σοστακόβιτς:  Ρώσος συνθέτης της Σοβιετικής περιόδου, ιδιοφυής, ευάλωτος και δεκτικός από άλλους ανθρώπους, ζώντας παράλληλα μια έντονη ζωή αλλά και ένας άνθρωπος που κατρυχόταν από εμμονές. Χαρακτηριστικά όπως έχει αναφέρει η κόρη του ήταν «μανιακός με την καθαριότητα» . Συντόνιζε όλα τα ρολόγια στο διαμέρισμα και συχνά έστελνε κάρτες στον εαυτό του για να ελέγχει πόσο καλά λειτουργούσε η ταχυδρομική υπηρεσία.
Η ζωή του σημαδεύτηκε από μια σύνθετη και αντιφατική σχέση με το σοβιετικό καθεστώς, το οποίο δυο φορές αποκήρυξε τη μουσική του, το 1936 και το 1948, και κατά καιρούς απαγόρευε έργα του. Έργα που χαρακτηρίζονται από στοιχεία ρομαντισμού  (δηλαδή στοιχεία πάθους και τραγικότητας) με ατονική γραφή και με περιστασιακή χρήση στοιχείων της σειραικής*  μουσικής -αν και γενικά εντάσσεται στην παράδοση της τονικής μουσικής. Συχνά η μουσική του περιέχει οξείες αντιθέσεις και έντονο το στοιχείο του γκρουτέσκου**  της ειρωνείας και του σαρκασμού. 
Ο Σοστακόβιτς από την πλευρά του πατέρα του καταγόταν από την Πολωνία, ενώ η μητέρα του Σοφία Κοκούλινα, απώτερης ελληνικής καταγωγής, ήταν πιανίστρια και σπούδαζε στο Ωδείο της Αγίας Πετρούπολης, όπου και παρά την οικογενειακή μουσική παράδοση ο Ντμίτρι αρχικά δεν ενδιαφερόταν καθόλου για την μουσική· η μητέρα του όμως σύντομα κατάφερε να στρέψει το ενδιαφέρον του Μίτια (όπως αποκαλούσαν χαϊδευτικά τον Ντμίτρι)  και της μεγάλης αδερφής του Σοφίας στο πιάνο. Το ταλέντο του έγινε εμφανές ήδη από τα πρώτα του μαθήματα στο πιάνο, κι έτσι από την ηλικία των 9 ετών  ο Ντμίτρι έκανε τις πρώτες απόπειρες στην σύνθεση. 
            Στις αρχές του 1923, έναν χρόνο μετά τον θάνατο του πατέρα του, η οικογένεια σχεδόν καταστράφηκε οικονομικά εξ αιτίας της οικονομικής αστάθειας της μετεπαναστατικής περιόδου. Επιπλέον έγινε διάγνωση ότι ο συνθέτης  έπασχε από φυματίωση. Αυτή η πάθηση επρόκειτο να επηρεάσει όλη την υπόλοιπη ζωή του. Εκείνη την χρονιά αποφοίτησε από την τάξη του πιάνου και από τον Οκτώβριο του 1924 άρχισε να εργάζεται ως πιανίστας σε προβολές ταινιών του βωβού κινηματογράφου.

 Κυριευμένος  από κατάθλιψη και σκέψεις αυτοκτονίας, οι οποίες εμφανίζονταν κατά διαστήματα σε όλη την διάρκεια της ζωής του, είχε να αντιμετωπίσει την εκστρατεία δυσφήμισης, που ήταν υποκινούμενη από τον Στάλιν, όπου ξεκίνησε με μια σειρά επιθέσεων εναντίον του συνθέτη στην εφημερίδα Πράβδα  και συγκεκριμένα στις 28 Ιανουαρίου με ένα άρθρο υπό τον τίτλο Σύγχυση αντί Μουσικής, που καταδίκαζε το έργο ως φορμαλιστικό***. Με αποτέλεσμα οι παραστάσεις να διακοπούν αμέσως και ο συνθέτης τους επόμενους μήνες κοιμόταν ντυμένος, με μια βαλίτσα κάτω από το κρεβάτι, για να είναι έτοιμος σε περίπτωση σύλληψης από την αστυνομία. Οι παραγγελίες έργων άρχισαν να αραιώνουν και το εισόδημά του μειώθηκε σχεδόν κατά τα τρία τέταρτα. Ευρύτερα, το 1936 σημαδεύτηκε από την έναρξη της περιόδου της «Μεγάλης Τρομοκρατίας», στη διάρκεια της οποίας πολλοί φίλοι και συγγενείς του Σοστακόβιτς φυλακίστηκαν ή εκτελέστηκαν.  Ώσπου μόνον μετά το θάνατο του Στάλιν το 1953 αποδείχτηκε το σημαντικότερο βήμα για την επίσημη αποκατάσταση του Σοστακόβιτς, η οποία επισφραγίστηκε με την 10η Συμφωνία του. 
Από τα μέσα τις δεκαετίας του ’60 αυξήθηκαν τα προβλήματα υγείας του έπασχε από φλεγμονή του νωτιαίου μυελού, η οποία οδήγησε σε σταδιακή παράλυση του δεξιού χεριού, και το 1966 έπαθε ένα πρώτο έμφραγμα (5 χρόνια αργότερα έπαθε και δεύτερο). Πέθανε στις 9 Αυγούστου 1975 από καρκίνο των πνευμόνων . Κηδεύτηκε (με πολιτική κηδεία) και τάφηκε στην Μόσχα.
Προς τιμήν του έχει πάρει το όνομά του η Χερσόνησος Σοστακόβιτς στην νήσο Αλεξάντερ στην Ανταρκτική.




* σειραϊσμός: είναι η ευρύτερη έννοια οργάνωσης της ατονικότητας που περιλαμβάνει τον δωδεκαφθογγισμό . Η διαφορά του από τον δωδεκαφθογγισμό έγκειται στο ότι αφήνει ανοιχτό το ενδεχόμενο η αρχική σειρά να μην αποτελείται από δώδεκα φθόγγους αλλά από λιγότερους.
**γκρουτέσκου: είναι το είδος που προκαλεί την αίσθηση του αλλόκοτου, του γελοίου, συνδυάζοντας μια παράδοξη, ιδιότροπη ή εξαιρετικά περίεργη εμφάνιση, συνήθως με σκοπό τη διακωμώδηση.
***φορμαλιστικό: είναι η έννοια εκείνη σύμφωνα με την οποία η καλλιτεχνική αξία ενός έργου καθορίζεται απόλυτα από την τεχνοτροπία του, δηλαδή τη μορφή --τον τρόπο που δημιουργήθηκε, τις καθαρά οπτικές του πλευρές, και το μέγεθός του, δίνοντας προτεραιότητα στην αισθητική αντίδραση, αγνοώντας το περιεχόμενο και τη σύνδεσή του με κάποιο γεγονός.



                                                                                                                                     Ευαγγελία Ανδρέου.

No comments:

Post a Comment